احسان علی‌آبادی
کارشناسی ارشد مهندسی صدا
1-1- مقدمه
در این مقاله به تعریف اپراتور بوم، تاریخچه‌ی اختراع بوم، طراحی و کاربرد آن پرداخته می‌شود.
1-2- تعریف
اپراتور (متصدی) بوم[1] دستیار صدابردار است که وظیفه‌ی اصلی او مکان‌‌یابی و نگه‌داشتن میکروفن است و در اغلب موارد این وظیفه را با استفاده از بوم (میله‌ای سبک با طول متغییر و قابل تنظیم) و میکروفنی که به انتهای آن متصل است، انجام می‌دهد.
اپراتور بوم باید میکروفن را تا حد امکان به بازیگر یا اتفاقی که در صحنه در جریان است، نزدیک کند و نباید اجازه دهد تا میکروفن یا بوم به قاب دوربین وارد شود.
1-3- اختراع بوم ِمیکروفن
اولین گزارش استفاده از بوم میکروفن در جریان ضبط فیلم «گدایان زندگی[2]» (1928) بوده است؛ وقتی کارگردان فیلم، ویلیام ولمن[3] تصمیم به ضبط صحنه‌ی حرکت دو بازیگر به پایین خیابان داشت و صدابردار مخالفت کرد و به کارگردان گفت که صحنه باید به صورت ثابت ضبط شود و میکروفن در یک گلدان پرگل مخفی شود؛ ولمن به او گفت: «این مسخره است» و از اون خواست تا یک میکروفن را روی دسته‌ی جاروبرقی آویزان کند و با بازیگران حرکت کند و میکروفن را خارج از قاب نگه دارد.
دیوید سلزنیک[4] می‌گوید: «من برای اولین بار وقتی ولمن می‌خواست میکروفن را در صحنه فیلم‌برداری حرکت دهد، حضور داشتم و جنس صدا، کاملاً متفاوت بود ولی صدابردار اصرار داشت که باید از میکروفن مخفی و ثابت استفاده شود. ولمن – که آن روزها زودجوش هم بود – خیلی عصبانی شد و خودش میکروفن را برداشت و به بوم آویزان کرد و به صدابردار دستور داد که ضبط را شروع کند و همراه با بازیگران حرکت کند».
نمونه‌ی اولیه‌ی دیگر بوم، در فیلم «مهمانی وحشی[5]» (1929) است؛ کارگردان فیلم، دروثی آرزنر[6] برای دادن آزادی عمل و حرکت در صحنه به بازیگر فیلم، کلرا بو[7]، از صدابردار خواست تا میکروفن را به یک قلاب ماهیگیری بچسباند.
یک سال بعد، اختراعی برای وسیله‌ای کاملاً مشابه، توسط ادموند هَنسِن[8]، مهندس صدای شرکت فیلم‌سازی فوکس[9] به ثبت رسید.
1-1- طراحی و کاربرد
در اکثر استودیوهای تلویزیونی، اپراتور بوم از فیشر بوم[10] (شکل 1) که وسیله‌ای تخصصی‌تر و پیچیده‌تر برای کنترل دقیق میکروفن در فواصل طولانی از سوژه فیلم‌برداری به خدمت گرفته می‌شود. صدابردار ممکن است علاوه بر بوم، از میکروفن‌های بی‌سیم یقه‌ای و میکرفون‌های مخفی هم در صحنه استفاده کند. معمولاً جنس قطعات بوم میکروفن از فیبر کربن یا آلومینیوم است که به اپراتور بوم اجازه می‌دهد تا بسته به شرایط طول آن را تغییر دهد.
شکل 1 – فیشر بوم
برخی از بوم‌ها، دارای کابل میکروفن داخلی هستند که می‌تواند به صورت معمولی باشد و از انتهای بوم خارج شده باشد یا به صورت مارپیچ باشد و طول آن، بسته به طول بوم تغییر کند؛ در ابتدای بوم هم، سوکت اتصال میکروفن وجود دارد. بوم ایده‌آل وزن سبکی دارد، مستحکم و مقاوم است و توانایی تحمل وزن هر میکروفن را در حالتی که بوم در حداکثر طول خود قرار دارد، را داراست.
در اغلب موارد به خصوص در فیلم‌برداری فضای باز، استفاده از بادگیر ضرورت دارد.
در مواقعی ممکن است وظایف صدابرداری و اپراتور بوم، هر دو در دل یک موقعیت شغلی قرار گیرد و توسط یک نفر انجام شود؛ این مسأله به خصوص در مواردی که باید عوامل فیلم در کم‌ترین حالت ممکن قرار گیرند، پررنگ‌تر است. تولیدات مستند، خبری یا فیلم‌های با بودجه‌ی محدود در اکثر مواقع از این قاعده پیروی می‌کنند. در این حالت به فردی که تمام وظایف صدابرداری از جمله اپراتور بوم را انجام می‌دهد صدابردار گفته می‌شود.
اپراتور بوم باید در مورد محل قرارگیری میکروفن بسته به فاکتورهایی تصمیم‌گیری کند؛ این فاکتورها شامل لوکیشن فیلم‌برداری، نحوه‌ی ادای دیالوگ‌های بازیگران، قاب دوربین، منبع‌های نور (نباید سایه‌ی بوم مثل بوم و میکروفن وارد قاب شود) و یا هر نوع منبع نویز ناخواسته است. در اغلب موارد اپراتور بوم باید مانند بازیگران با دیالوگ‌های فیلم‌نامه آشنا باشد تا به موقع میکروفن را به سمت بازیگر مورد نظر بگیرد و بسته به پلان، جای خود را تغییر دهد. در فیلم‌های با بودجه‌ی بیش‌تر، ممکن است از چند اپراتور بوم استفاده شود که هر کدام روی تعداد مشخصی از بازیگران متمرکز باشند.
دیده شدن بوم یا سایه‌ی آن در قاب دوربین، یکی از نشانه‌های فیلم ضعیف است؛ مثال‌های فاحش این مسأله را می‌توان در فیلم دلمایت[11] اثر رادی ری مور[12] دید (سایت تی‌وی تروپز[13] لیستی برای «بوم‌های میکروفن قابل مشاهده» منتشر کرده است)؛ در عین حال تعداد معدودی از فیلم‌سازان در بعضی از پلان‌ها، برای پوشاندن سایر عیب‌های تیم فیلم‌برداری، به عمد بوم را وارد قاب فیلم‌برداری کنند!
[1] Boom Operator
[2] Beggars of Life
[3] William A. Wellman
[4] David O. Selznick
[5] The Wild Party
[6] Dorothy Arzner
[7] Clara Bow
[8] Edmund H Hansen
[9] Fox Film Corporation
[10] Fisher Boom
[11] Dolemite
[12] Rudy Ray Moore
[13] tvtropes.org
