احسان علی‌آبادی
کارشناسی ارشد مهندسی صدا
مقدمه
اگر نویسنده، خبرنگار و یا متخصص در حیطه‌ی خاصی هستید و تصمیم دارید تا تولیدکننده‌ی پادکست خودتان باشید، احتمالاً ایده‌ی فوق‌العاده‌ای یا مطالب مهمی برای انتشار دارید و با بودجه‌ی کمی کار خود را شروع می‌کنید. در این مسیر نکته‌ای که نباید نادیده بگیرید این است که کیفیت صدای پایین باعث می‌شود تا حواس مخاطب، از محتوای مد نظر ِشما پرت شود، بنابراین اهمیت صدای خوب، غیر قابل انکار است. با انجام چند قدم ساده، می‌توانید کیفیت صدای خود را بدون صرف هزینه، بهبود قابل توجهی بدهید؛ در این مقاله به 9 نکته در این رابطه خواهم پرداخت.
1-1- محیطی ساکت پیدا کنید.
در ضبط پادکست چه متنی را می‌خوانید و چه در حال مصاحبه با مهمان مدعوتان هستید، همیشه نویز محیطی را در نظر بگیرید؛ آیا صدای فن کامپیوترتان را می‌شنوید؟ آیا صدای کلیک موس و اسکرول مزاحم است؟ صدای ورق زدن کاغذ چطور؟ یخچال؟ نویز الکتریکی موبایل؟ صدای حیوان خانگی‌تان؟
در هنگام ضبط با هدفون، صدای در حال ضبط را مانیتور کنید و به آن گوش دهید. برای شنیدن صدای دریافتی میکروفن و در حال ضبط، به صدای نویز محیط گوش دهید و تا جای ممکن آن‌ها را برطرف کنید. در مرحله‌ی تدوین، وقتی با صدای تمیزتر کار کنید، بسیار خوشحال خواهید بود.
آکوستیک فضا هم بسیار مهم است؛ سطوح سفت و صاف، صدا را مثل نوری که از آینه بازتاب می‌شود، بازتاب خواهند کرد. برای به حداقل رساندن بازتاب‌های اولیه‌ی صدا، اطراف خود و میکروفن را خالی کنید. از فضاهای دارای ریورب بالا[1] مانند کلاس‌های درس، اتاق‌های کنفرانس و … استفاده نکنید. حذف ریورب، سخت‌تر از اضافه کردن آن (در صورت نیاز) در مرحله‌ی تدوین است.
1-2- میکروفن‌گذاری غیرمستقیم را هم امتحان کنید.
صداهای انفجاری مثل «پ» و «ب» باعث ایجاد پیک در صدای دریافتی میکروفن خواهد شد؛ برای جلوگیری از دیستورت شدن صدا می‌توان به صورت مستقیم در میکروفن صحبت نکرد و یا از پاپ فیلتر استفاده کرد. در استفاده از این روش، الگوی دریافت میکروفن را هم در نظر داشته باشید تا در محدوده‌ی دریافت میکروفن قرار داشته باشید. چندین بار در مکان‌ها و حالت‌های مختلف ضبط کنید تا بهترین وضعیت را بسته به فضا، تجهیزات و صدای‌تان پیدا کنید.
1-3- هنگام ضبط پادکست، بایستید!
بسیاری از تولیدکنندگان پادکست و گویندگان، می‌ایستند تا شش‌ها، ظرفیت هوایی بیش‌تری داشته باشند و صدای‌شان باصلابت‌تر و محکم‌تر باشد.
از طرف دیگر، با این کار از بازتاب‌های اولیه از میزی که پشت آن نشسته‌اید، هم جلوگیری می‌شود. اگر به چیزی برای نگه‌داشتن متن‌ها احتیاج دارید از پایه‌ی نگهدارنده‌ی نت استفاده کنید. می‌توانید دیوار ِرو‌به‌روی صورت ِگوینده را هم با جاذب مناسب بپوشانید تا بدترین بازتاب اولیه را کاهش دهید. (مقاله‌ی «جاذب‌های آکوستیکی ناکارآمد در ایزوله کردن استودیو» را ببینید) اگر زیر پای‌تان از قالی یا قالیچه هم استفاده کنید باعث می‌شود که از بازتاب‌های اولیه‌ی کف ِاتاق هم اجتناب شود.
1-4- حواس‌تان به لوِل ِصدای ضبط شده در تجهیزات باشد.
تجهیزات ضبط صدا (حتی اگر از لپ‌تاپ و از نرم‌افزار ضبط پیش‌فرض ِویندوز و از میکروفن ِداخلی آن استفاده می‌کنید) احتیاج دارند تا سطح صدای ورودی ِمیکروفن را تنظیم کنید. به خاطر داشته باشید که احتیاجی نیست صدا را تا جای ممکن بلند ضبط کنید در واقع بهتر است که وارد محدوده‌ی 6- دسی‌بل تا 0 دسی‌بل نشوید (اگر پیک صدای میتر، سقف آن یا صفر دسی‌بل را لمس کند صدا دیستورت می‌شود) (قسمت چهارم ِمقاله‌ی قبل یعنی«6 تصور غلط رایج درباره‌ی صدا برای ویدئو» مراجعه کنید).
1-5- فایل را با بیش‌ترین کیفیت ممکن ضبط کنید
با پیشرفت تکنولوژی صوتی، امکان ضبط ِبا کیفیت‌تر صدا با هزینه‌ی کم، فراهم شده است. در نظر داشته باشید که هنگام ضبط، تنظیمات تجهیزات‌تان را روی فرمت‌های wav یا AIFF قرار دهید، بیت‌ریت[2] را روی 24 بیت و فرکانس نمونه‌برداری را روی 48 کیلوهرتز بگذارید. در نظر داشته باشید که با ضبط فایل با کیفیت بالا، در مرحله‌ی تدوین، دست تدوینگر بازتر است و حتی در هنگام انتشار فایل صوتی و استفاده از فرمت‌های با میزان فشردگی بیش‌تر مثل mp3 و aac ، فایل خروجی به دلیل استفاده از فایل صوتی اولیه‌ی باکیفیت بالا، بهترین کیفیت ممکن را خواهد داشت.
1-6- قبل از شروع، یک بار برای تست ضبط کنید.
یک فایل را دقیقاً در شرایطی که بنا است فایل را ضبط و منتشر کنید، ضبط کنید. فایل پایانی را گوش دهید و با سایر پادکست‌هایی که در نظرتان خوب هستند مقایسه کنید. در محیط‌های مختلف و با تجهیزات مختلف مانند اسپیکرهای داخل ماشین، با هندزفری در مترو و بی‌آر‌تی، با اسپیکر موبایل و … به آن گوش دهید. خوانش و فن بیان‌تان را با چند فرد صاحب‌نظر چک کنید. محتوای تولیدی‌تان را برای افرادی که در حیطه‌ی شما فعالیت دارند و مورد اعتمادتان هستند، بفرستید و نظر تخصصی آنان را بپرسید.
1-7- طبق برنامه پیش بروید و محتوای خوب آماده کنید.
مهم نیست میکروفن‌تان چقدر خوب است یا چه تجهیزاتی دارید، هیچ چیز جای محتوا و فن بیان خوب را نمی‌گیرد. تصحیح متن پادکست خیلی از تدوین صدای ضبط شده ساده‌تر است و از سوی دیگر باعث می‌شود تا انسجام و یک‌دست بودن پادکست هم حفظ شود. طبیعتاً نمی‌توان برای مهمان برنامه، متن نوشت و مکالمات را دیکته کرد ولی می‌توان با سوال‌های خودتان به مسیر پادکست و محتوای مطرح شده، جهت‌دهی کرد و پیش از شروع پادکست، طرح و برنامه پادکست را برای مهمان توضیح داد.
1-8- ضبط صدای مهمان غیرحضوری به صورت جدا
در صورتی که امکان حضور مهمان، در استودیو وجود ندارد می‌توان با مهمان تماس صوتی برقرار کرد. با پیشرفت تکنولوژی و افزایش کیفیت مکالمه در برنامه‌هایی مثل واتس اپ و اسکایپ، کیفیت صدای مکالمه هر چه بیش‌تر شده است ولی توصیه می‌شود در صورت وجود مهمان، از او بخواهید تا فایل صوتی‌ای با شرایط ذکر شده در مورد 5 ضبط شود و فایل صوتی آن پس از تماس تلفنی، برای مرحله‌ی تدوین، برای‌تان ارسال شود.
1-9- زمان مناسب برای ادیت اختصاص دهید.
در هنگام برنامه‌ریزی ِزمانی برای تولید و انتشار پادکست، مطمئن شوید که زمان مناسبی را برای ادیت (تدوین) و کنترل کیفیت اختصاص می‌دهید. وقت ِشنواندگان‌تان مهم است پس سعی کنید تا محتوای تولیدی شفاف، دقیق و علمی باشد.
چندین بار فایل خروجی را پیش از انتشار بررسی کنید و در صورت لزوم مجدداً ادیت کنید؛ این کار برای شما عذاب‌آور است ولی شنوندگان را بسیار راضی خواهد کرد و در بلند مدت باعث دیده شدن آن خواهد شد.
[1] reverberant
[2] Bit Rate
